Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ

Η βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα αναφέρεται στην ποικιλία των μορφών της ζωής, «αγκαλιάζει» όλη τη ζωή στον Πλανήτη: τα φυτά, τα ζώα και τους μικροοργανισμούς, τα γονίδια που περιέχουν, τα οικοσυστήματα που σχηματίζουν.

Η βιοποικιλότητα μπορεί να ταξινομηθεί σε τρεις βασικούς τύπους-επίπεδα:

• γενετική ποικιλότητα (το γονιδίωμα), δηλαδή το εύρος των κληρονομικών καταβολών ενός συγκεκριμένου είδους.
• ποικιλότητα των ειδών, δηλαδή το πλήθος των ειδών φυτών, ζώων, βακτηρίων που υπάρχουν σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
• ποικιλότητα οικοτόπων (οικοσυστημάτων και τοπίων).

Η προστασία κάθε επιπέδου εξαρτάται από την προστασία του προηγούμενου ή επόμενου επιπέδου.

Η βιοποικιλότητα είναι η βάση της ανθρώπινης ύπαρξης, ευεξίας και οικονομίας

• Η ανθρώπινη ζωή και ύπαρξη καθώς και η ευημερία των κοινωνιών μας στηρίζεται στα υγιή οικοσυστήματα.
• Όλα όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μας, την υγεία μας, τον πολιτισμό και την αναψυχή στηρίζονται στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που μας παρέχει η φύση.
• Εξαρτόμαστε από τη φύση για την τροφή, το νερό, τον αέρα, την υγεία, τη γονιμότητα του εδάφους και τη ρύθμιση του κλίματός μας

Μέσα σε 40 χρόνια οι πληθυσμοί της άγριας ζωής σε όλο τον κόσμο έχουν μειωθεί κατά 60% και 1.000.000 είδη απειλούνται με εξαφάνιση.

Βασικό αίτιο του σημερινού ρυθμού απώλειας ειδών και οικοσυστημάτων είναι το οικολογικό αποτύπωμα του ανθρώπου, το οποίο υπερβαίνει τα όρια του πλανήτη.

Σύμφωνα με το WWF Living Planet Report και την Εκτίμηση της Χιλιετίας, οι κύριες απειλές, ανθρωπογενούς ή φυσικής προέλευσης, για τη βιοποικιλότητα, είναι:

• Υποβάθμιση ή/και απώλεια των ενδιαιτημάτων: Μπορεί να οφείλεται σε σειρά αιτιών όπως η εντατικοποίηση της γεωργίας ή η εγκατάλειψη των αγροτικών εκτάσεων, η διαχείριση της γης γενικά, οι απολήψεις από το φυσικό περιβάλλον, η αστική εξάπλωση και η επέκταση υποδομών, και οι πυρκαγιές.
• Εισβάλλοντα ξενικά είδη: αναφέρεται στις περιπτώσεις ειδών που μεταφέρονται πέρα από τα όρια της φυσικής τους εξάπλωσης και εγκαθιστούν πληθυσμούς χωρίς να περιορίζονται από φυσικούς εχθρούς. Τα εισβάλοντα είδη επηρεάζουν την ιθαγενή βιοποικιλότητα μιας περιοχής ως ανταγωνιστές, θηρευτές, παθογόνα, παράσιτα ή και φορείς ξένου γενετικού υλικού μέσω υβριδισμού. Κυριότερες αιτίες της παρούσας απειλής θεωρούνται το εμπόριο, ο τουρισμός, η γεωργία και οι υποδομές μεταφορών που επηρεάζουν τη γεωγραφία.
• Υπέρ-εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ειδών: αναφέρεται στη συγκομιδή ή στην εκμετάλλευση φυτών και ζώων για την παραγωγή αγαθών (τρόφιμα, πρώτες ύλες, φάρμακα). Όταν ο ρυθμός εκμετάλλευσης ξεπερνά την αναπαραγωγική ικανότητα ενός πληθυσμού, οδηγεί στη σταδιακή εξάντληση των πόρων και εξαφάνιση των ειδών. Εδώ εντάσσεται το παράνομο κυνήγι, το εμπόριο ειδών, καθώς και η υπεραλίευση.
• Ρύπανση: μια απειλή που επηρεάζει τόσο τα ενδιαιτήματα όσο και τα είδη. Ανάλογα με το μέσο διασποράς της διακρίνεται σε ατμοσφαιρική, χερσαία και ρύπανση υδάτων. Προκύπτει από διάφορες εκπομπές και απόβλητα από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η βιομηχανία, η χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στη γεωργία, η αστική ανάπτυξη και οι μεταφορές.
• Κλιματική Αλλαγή: αποτελεί τον πιο αβέβαιο αλλά και το δυσκολότερα αναστρέψιμο παράγοντα. Η αλλαγή κρίσιμων παραμέτρων του αβιοτικού περιβάλλοντος, όπως, η θερμοκρασία, η ποσότητα και κατανομή των βροχοπτώσεων, η στάθμη της θάλασσας, εξαντλούν τις αντοχές και τις δυνατότητες προσαρμογής των ειδών και των οικοσυστημάτων, αυξάνουν το ρυθμό απώλειας και υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων.

Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2-3 οC θα επιφέρει μια απώλεια του 20-30% της βιοποικιλότητας.

Στην Ευρώπη είναι σε καλή κατάσταση ΜΟΝΟΝ:

• το 52 % των πτηνών,
• το 16 % των πιο σημαντικών φυσικών οικότοπων και
• το 23 % των προστατευόμενων ειδών.

Η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες να σταματήσει την απώλεια της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών της φύσης, αλλά πρέπει όλοι μας να κάνουμε περισσότερα για να διαφυλάξουμε τη φυσική κληρονομιά μας.

Οι αόρατες υπηρεσίες της φύσης είναι δωρεάν και συχνά τις θεωρούμε δεδομένες, είναι όμως πολύτιμες και ευπαθείς. Φροντίζουμε τη φύση για να μπορεί να συνεχιστεί η ύπαρξή μας.

Πρέπει όλοι μας να συμβάλλουμε στην προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας:

• οι καθημερινές μας επιλογές ως πολίτες και ως καταναλωτές επηρεάζουν το περιβάλλον, δεν αγοράζουμε προϊόντα που προέρχονται ή φτιάχνονται από είδη που απειλούνται με εξαφάνιση ή έχουν θηρευτεί παράνομα, δεν αγοράζουμε παράνομα κομμένη ξυλεία
• διαχειριζόμαστε υπεύθυνα τα απόβλητά μας
• ανακυκλώνουμε
• δεν πετάμε σκουπίδια και πλαστικά έξω από κάδους, ιδιαίτερα στη θάλασσα
• εξοικονομούμε ενέργεια
• δεν σπαταλάμε το νερό
• απολαμβάνουμε τη φύση χωρίς να την καταστρέφουμε
• δεν ενοχλούμε τα άγρια ζώα και δεν κόβουμε φυτά